![](https://www.polskakongressen.org/wp-content/uploads/2020/06/FolkeBernadotte.jpg)
Z okazji 75 rocznicy Akcji Szwedzkiego Czerwonego Krzyża udostępniamy wystawę „Przywróceni życiu i godności ludzkiej. Akcja hrabiego Folke Bernadotte, wiceprezesa Szwedzkiego Czerwonego Krzyża, ratowania więźniów niemieckich obozów koncentracyjnych w 1945 roku”, w celu podkreślenia jej znaczenia humanitarnego, odwagi i determinacji, z jaką Szwedzi w ostatnich miesiącach II wojny światowej przystąpili do jej organizowania.
Akcją ratowania z początku objęto więźniów skandynawskich, a następnie innych narodowości, w tym więźniarki z KL Ravensbrück. Ogromny wysiłek organizacyjny podjęty przez Szwedzki Czerwony Krzyż przy wsparciu rządu szwedzkiego, organizacji wojskowych i społecznych, lekarzy, pielęgniarek i wolontariuszy przyczynił się do ocalenia większości przywiezionych do Szwecji w 1945 r. więźniów skandynawskich, polskich i innych narodowości z Europy i ówczesnego ZSSR oraz Żydów.
Bez względu na powody polityczne, podjęta akcja ratowania ofiar niemieckich nazistowskich obozów koncentracyjnych, miała ogromne znaczenie w przywróceniu tych ludzi do normalnego życia.
![](https://www.polskakongressen.org/wp-content/uploads/2019/10/1-PL-Vita-Busarna-tytulowa_Qn-723x1024.jpg)
Nie wszystkich można było ocalić od śmierci. Jednak skrajnie wycieńczeni i chorzy więźniowie umierali w cywilizowanych warunkach otoczeni medyczną opieką i byli z godnością chowani na szwedzkiej ziemi, a nie paleni na stosach całopalnych lub w piecach krematoryjnych lub nadzy wyrzucani za burty barek do morza podczas ewakuacji części więźniów z KL Stutthof. Ci, którzy byli leczeni w szpitalach i sanatoriach, wyzdrowieli i powrócili do normalnego życia w latach powojennych, zachowali w swoich sercach dozgonną wdzięczność dla narodu szwedzkiego za udzieloną im pomoc.
„To ogromne w znaczeniu dzieło Szwedów niewymierne jest w jakichkolwiek kalkulacjach czy proporcjach, bo mieściło się tylko w pojęciu prostej i bezinteresownej dobroci ludzkiej” – tak napisał w swoich wspomnieniach Zbigniew Raczkiewicz, więzień polityczny KL Stutthof numer 17 787.
Elżbieta Grot, historyk, autorka scenariusza wystawy
Uzyskasz więcej informacji klikając czytaj dalej
![](https://www.polskakongressen.org/wp-content/uploads/2020/06/konwojSCK.jpg)
Wszystkich zainteresowanych zachęcamy do obejrzenia wystawy prezentowanej tutaj na stronie internetowej Kongresu Polaków w Szwecji.
Wystawę obejmuje 9 plansz tematycznych, które będą udostępniane sukcesywnie, każdego dnia jedna więcej
![](https://www.polskakongressen.org/wp-content/uploads/2019/10/1-PL-Vita-Busarna-tytulowa_Qn-scaled.jpg)
![](https://www.polskakongressen.org/wp-content/uploads/2019/10/2-PL-obozy-niemieckie_Qn-scaled.jpg)
![](https://www.polskakongressen.org/wp-content/uploads/2019/10/3-PL-Stutthof_Qn-scaled.jpg)
![](https://www.polskakongressen.org/wp-content/uploads/2020/11/4-PL-Bernadotte_Qn-scaled.jpg)
![](https://www.polskakongressen.org/wp-content/uploads/2019/10/5-PL-Ravensbruck_Qn-723x1024.jpg)
![](https://www.polskakongressen.org/wp-content/uploads/2020/11/6-PL-Malmo_Qn-723x1024.jpg)
![](https://www.polskakongressen.org/wp-content/uploads/2019/10/7-PL-Oreryd_Qn-723x1024.jpg)
![](https://www.polskakongressen.org/wp-content/uploads/2020/11/8-PL-Boras_Qn-723x1024.jpg)
![](https://www.polskakongressen.org/wp-content/uploads/2020/11/9-PL-Norwedzy_Qn-723x1024.jpg)
(proszę nacisnąć planszę aby ją powiększyć)
Instytut Polski w Sztokholmie na swojej stronie internetowej prezentuje równolegle wystawę w języku szwedzkim:
https://www.polskainstitutet.se/pl/
https://www.facebook.com/Polska.institutet
Pragnących pogłębić swoją wiedzę o tych dramatycznych wydarzeniach końca II wojny światowej i losach uratowanych Polaków odsyłamy do artykułu prof. Andrzeja Nilsa Ugglii pt. „Przybycie do Szwecji Polaków z niemieckich obozów koncentracyjnych”, opublikowanego w 1993 r. przez Archiwum Emigracji w Szwecji. (Start 2)
Artykół ten w rozszerzonej wersji jest też treścią jednego z rozdziałów książki prof. Andrzeja Nilsa Uggli pt. „Polacy w Szwecji w latach II wojny światowej” ( Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego 1996 r.)
Opiekę nad przybyłymi rodakami prowadził też Rząd Polski w Londynie poprzez powołaną pod koniec 1943 r. Delegaturę Polskiej Opieki Społecznej na Skandynawię. Pracami Delegatury z ramienia Poselstwa Polskiego w Sztokholmie nadzorował dr Tadeusz Pilch.
Pracami kierowali przewodniczący Delegatury dr Jan Massiak i sekretarza dr Maurycy Korniol.
Delegatura Polskiej Opieki Społecznej na Skandynawię sporzdziła bardzo dokładne listy transportowe obejmujące prawie wszystkich Polaków przybyłych do Szwecji transportami organizowanymi przez Szwedzki Czerwony Krzyż, a od lipca 1945 r. przez UNRRA. Listy te zostały rozesłane do instytucji poszukiwawczych w Kraju i za granicą. Służyły pomocą przy poszukiwaniu krewnych i bliskich w tych trudnych powojennych czasach. Nawet i dzisiaj spełniają taką rolę.
W akcję pomocową włączył się też bardzo aktywnie Polski Komitet Pomocy w Szwecji, organizując zbiórki odzieży i pieniędzy wśród społeczeństwa szwedzkiego na rzecz przybyłych Rodaków. Jednym z bardziej hojnych darczyńców był m.in. Gustav Arnfelt.
Ogrom zbrodni niemieckich i cierpień ludzkich jaka miała miejsce w niemieckich obozach koncentracyjnych starał się od razu dokumentować Polski Instytut Źródłowy działający w Lund pod przewodnictwem dr Zygmunta Łakocińskiego.
https://pl.wikipedia.org/wiki/Polski_Instytut_%C5%B9r%C3%B3d%C5%82owy_w_Lund
http://polskieslady.se/lund%20polskich%20instytut%20zr%C3%B3d%C5%82owy.html
Po zakończeniu finansowania tej działalności przeż Rząd Szewedzki w 1946 r. prace były dalej konynuowane społecznie do roku 1972.
Zebrano 539 świadectw Polaków więzionych w niemieckich obozach koncentracyjnych. Niestety tylko niewielka część z tych materiałów została wykorzystana w procesach przeciwko niemieckim zbrodniarzom wojennym.
Zbiór obejmujący 512 świadectw znajduje się w Bibliotece Uniwersytetu w Lund. Jest obecnie opracowywany i stopniowo udostępniany w internecie;
– jako kopie odręcznych zapisów,
– transkrypcje w formacie WORD w języku polskim,
– i jako tłumaczenia na języku angielski.
Można zapoznać się z nimi, jak i z innymi dokumentami i fotografiami dotyczącymi akcji ratowania Polaków z niemieckich obozów koncentracyjnych pod linkiem:
https://www.ub.lu.se/witnessing-genocide
Znajdują się tam też wspomniane listy transportowe Delegatury Polskiej Opieki Społecznej. Listy te są również w posiadaniu Polskiego Komitetu Pomocy w Szwecji.
Pozostałe 27 świadectw znajduje się w zbiorach archiwalnych Biblioteki Uniwersytetu w Toruniu. Dokumenty te zostały zeskanowane. Na razie nie są jednak udestępniane ani odczytywane i transponowane na format WORD, ani tłumaczone na język angielski.
Mimo olbrzymiego wysiłku Szwedzkiego Czerwonego Krzyża i szwedzkiej służby zdrowia nie udało się uratować wszystkich osób przetransportowanych do Szwecji.
Miejscami ich wiecznego spoczynku są m.in. cmentarze w Malmö, Lund, Landskrona, Helsinborg, Bromölla, Sillhövda, Halmstad, Kalmar, Växjö, Borås, Jönköping, Lärbro na Gotlandii, Skärv, Norrköping, Örebro, Stockholm, Östersund i wielu innych, często zapomnianych cmentarzach.
Zwracamy się z apelem o zgłaszanie takich zapomnianych miejsc i grobów do Kongresu Polaków w Szwecji.
W dużych miastach grobami tych Rodaków opiekują się przeważnie organizacje zrzeszone w Kongresie Polaków w Szwecji. W Sztokholmie grobami osób z niemieckich obozów koncentracyjnych, spoczywających na katolickiej części Cmentarza Haga Norra, od samego początku opiekuje się i opłaca ich utrzymanie Polski Komitet Pomocy w Szwecji.
Więcej informacji na ten temat w załączonych artykułach o polskich grobach w Danii i na Gotlandii.(Start 3) (Start 4)