Zofia Żak-Stadfors

Zofia Żak-Stadfors (1917-2007)

Legenda polskiej emigracji niepodległościowej w Szwecji. Odznaczona przez prezydenta Wałęsę Komandorią Orderu Polonia Restituta.
W latach 1987-1991 Pani Zofia pełniła urząd Delegata (Posła) Rządu RP (z Londynu) w Szwecji. 
1991 to zakończenie działalności rządów emigracyjnych i przekazanie insygniów władzy legalnej do Kraju. Jednym z sygniatariuszy tego aktu na Zamku Królewskim w Warszawie była też Pani Zofia.
Była ostatnią wielką postacią Polskiej Emigracji Niepodległościowej w Szwecji – pochodziła z tych , których zastała w Szwecji II wojna, lub którzy przybyli do tego kraju w czasie tej wojny albo zaraz po niej.
Urodziła się 12 kwietnia 1917 roku w Zawierciu w inteligenckiej rodzinie państwa Żaków. 

Zofia Żak-Stadfors

Studia pedagogiczne ukończyła w latach trzydziestych w Radomiu.
W 1938 dostała pracę w ministerstwie oświecenia (edukacji) w Warszawie. W czasie ewakuacji ministerstw (we wrześniu 1939) znalazła się aż w Kownie.
Gdy Stalin zaczynał podporządkowywać sobie kraje bałtyckie pani Zofia próbowała przedostać się do swojej rodziny w ówczesnej Generalnej Guberni. 
Została aresztowana, gdy próbowała przekroczyć granicę około Łucka.
Przeszła przez sowieckie więzienia i łagry w Łucku, Kijowie, Nowosybirsku i Tomsku. 
Układ Sikorski – Majski uwolnił ją z niewoli.
Podążyła jak wszyscy zwolnieni Polacy do Buzułku, gdzie tworzyła się polska armia. Jako biegła biuralistka pani Zofia została zatrudnona w Sztabie Armii gen. Andersa. 
Niemniej od października 1941 do marca 1942 odbyła stricto służbę wojskową jako ochotniczka w dowództwie saperów w Buzułku.
Po ewakuacji armii Andersa do Persji pani Zofia pracuje w poczcie polowej Dowództwa Wojsk Wschodnich w Teheranie.
Pod koniec roku 1942 pani Zofia wychodzi za mąż za pracującego w Persji Szweda, inżyniera Einara Stadsforsa.
W 1946 państwo Stadfors przyjeżdżają do Szwecji. Pani Zofia, jako była więźniarka i kombatantka nawiązuje kontakt z Polskim Związkiem b. Więźniów Politycznych oraz ze Stowarzyszeniem Polskich Kombatantów.
Przez długie lata pełniła wysokie funkcje w SPK oraz Radzie Uchodźstwa Polskiego. Poza wymienionym na wstępie odznaczeniem Pani Zofia za swoje zasługi otrzymała od polskich władz w Londynie Złoty Krzyż Zasługi oraz Krzyż Kawalerski Orderu Polonia Restituta oraz inne odznaczenia jak Złoty Krzyż Kombatanta czy Złota Odznaka SPK.
W czerwcu 2007 roku Pani Zofia miała być Gościem Honorowym i Świadkiem Historii na zorganizowanym przez Kongres Polaków w Szwecji seminarium poświęconym roli generała Andersa w kształtowaniu się niepodległościowej emigracji polskiej. Stan zdrowia nie pozwolił jej na przybycie.

L.G-G

Share

oficjalna witryna Kongresu Polaków w Szwecji